Ferrytyna to białko, którego poziom warto zbadać, jeśli podejrzewasz u siebie anemię. Zobacz, jakie są normy. Dowiedz się, jak interpretować jej niedobór oraz nadmiar. Przeczytaj, na czym polega badanie.
Co to jest ferrytyna?
Ferrytyna jest białkiem, które w organizmie człowieka wiąże atomy żelaza (Fe). Występuje głównie w wątrobie, śledzionie oraz szpiku kostnym i pełni rolę magazynu, w którym żelazo jest akumulowane w sposób bezpieczny dla funkcjonowania ustroju.
Należy pamiętać, że pierwiastek ten, choć niezbędny do życia, w postaci wolnej jest toksyczny dla komórek – dlatego konieczne jest jego związanie przez białko.
Badanie poziomu ferrytyny stanowi istotny wskaźnik pozwalający na stwierdzenie ewentualnego niedoboru lub nadmiaru Fe. Obserwuje się bowiem, że stężenie obu substancji rośnie i maleje w sposób ściśle zależny od siebie. Znajduje to wykorzystanie w diagnostyce niedokrwistości (anemii), ale nie tylko.
Badanie ferrytyny
Badanie ferrytyny ma charakter rutynowy. Test wykonuje się z krwi żylnej, pobranej w godzinach porannych, na czczo. Przed badaniem pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia i picia przez 12 godzin.
Wskazaniem do oznaczenia poziomu ferrytyny są:
- podejrzenie niedokrwistości na podstawie objawów klinicznych (bladość skóry, zażółcenie spojówek, problemy z oddychaniem, męczliwość, osłabienie, wypadanie włosów, kruchość paznokci), bądź wyników morfologii, takich jak: obniżone stężenie hemoglobiny (MCHC) i hematokrytu (HCT) oraz tzw. mikrocytoza, czyli stan, gdy w krwiobiegu jest znaczna ilość czerwonych krwinek małych rozmiarów;
- podejrzenie hemochromatozy, czyli przesycenia organizmu żelazem, które objawia się m.in. poprzez bóle stawów, osłabienie, zaparcia, wzdęcia, spadek popędu seksualnego.
Norma ferrytyny
Norma ferrytyny jest różnie określana przez różne ośrodki badawcze. Najczęściej podaje się, że jest to:
- 10-200 μg/l w przypadku kobiet (ale spotkać się można też z górną granicą na poziomie 150);
- 15-400 μg/l w przypadku mężczyzn (niektóre źródła podają wartość graniczną 300);
Należy pamiętać, że na stężenie ferrytyny wpływ ma wiele czynników, niekoniecznie chorobowych. Przykładowo, jest ono z reguły mniejsze u kobiet tuż przed menopauzą, a wyższe u osób otyłych, a także nadużywających alkoholu.
Podkreśla się, że określenie poziomu tego białka bywa lepszym wskaźnikiem anemii, niż badanie samego żelaza. Aczkolwiek i w tym przypadku należy zachować daleko idącą ostrożność w interpretacji, a na wynik patrzeć w szerszym kontekście, przez pryzmat innych parametrów zdrowotnych.
Niski poziom ferrytyny
Niski poziom ferrytyny, jak już zostało wskazane, świadczyć może o niedoborze żelaza i związanej z tym niedokrwistości. Ale uwaga: specjaliści podkreślają, że o ile niedobór ferrytyny wskazuje z dużą dozą prawdopodobieństwa na brak żelaza, o tyle jej prawidłowy poziom takiego niedoboru bynajmniej nie wyklucza.
Uzyskując taki a nie inny wynik badania, uprawdopodobniający rozpoznanie anemii, należy określić przyczyny niedoboru żelaza.
A są nimi potencjalnie:
- niewystarczająca podaż związana z niewłaściwą dietą, ubogą w określone substancje odżywcze - w tym przypadku ryzyko generuje zwłaszcza unikanie mięsa, stanowiącego bogate źródło Fe;
- zaburzenia wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego, np. u osób cierpiących na wrzodziejące zapalenie jelit, czy celiakię;
- znaczna utrata krwi, np. na skutek urazu bądź zabiegu operacyjnego;
- stany wzmożonego zapotrzebowania na żelazo, takie jak ciąża, czy okres laktacji.
Wysoka ferrytyna
Wysoka ferrytyna nie jest uważana za wskaźnik tak trafny, jak niska. Podniesione stężenie tego białka często występuje w przypadku zwykłych stanów zapalnych, towarzyszących różnego typu infekcjom.
Zdarza się jednak, iż w ten właśnie sposób manifestuje się hemochromatoza. Jest to choroba metaboliczna, najczęściej spowodowana zaburzeniem wydalania Fe z organizmu.
Może mieć charakter wrodzony (uwarunkowany genetycznie) bądź nabyty. Jest to stan bardzo niebezpieczny, prowadzić może bowiem do takich problemów, jak marskość wątroby, uszkodzenie trzustki czy groźne nowotwory.
